Những năm gần đây, mạng xã hội (MXH) đã trở thành phương tiện truyền thông khá phổ biến, phát triển mạnh mẽ trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Tính đến nay, trong nước có 728 MXH đã được Bộ Thông tin và Truyền thông cấp phép. Phần lớn, các trang MXH đều hoạt động tuân thủ quy định của pháp luật hiện hành và các quy định của giấy phép đã được cấp. Tuy nhiên, qua công tác kiểm tra, rà soát, thời gian gần đây, một số trang MXH vẫn để xảy ra tình trạng sai phạm trong quá trình hoạt động.

Việc cung cấp thông tin tổng hợp trên một số trang MXH là một trong những sai phạm khá phổ biến trong hoạt động thiết lập MXH. Mặc dù cơ quan quản lý nhà nước đã nhiều lần chấn chỉnh, thậm chí nhiều trường hợp đã bị xử phạt vi phạm hành chính, song tình trạng này vẫn tiếp diễn, chưa có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều tổ chức, doanh nghiệp đã triển khai hoạt động thiết lập trang thông tin điện tử tổng hợp và trang MXH trên cùng một tên miền, không có sự tách biệt rõ ràng, gây nhầm lẫn cho người xem. Một số trang MXH được cấp phép cung cấp cả thông tin điện tử tổng hợp, đăng nhiều bài viết được trích dẫn nguồn tin từ nhiều cơ quan báo chí.

Một trong những sai phạm chủ yếu mà nhiều trang MXH hiện nay thường vi phạm, đó là chưa triển khai đầy đủ các biện pháp về kỹ thuật trong quản lý các trang MXH. Một số trang MXH không thực hiện đăng ký, lưu trữ thông tin cá nhân của thành viên theo quy định tại Điểm a, Khoản 2, Điều 23c Nghị định số 27/2018/NĐ-CP ngày 01/3/2018 của Chính phủ (sửa đổi, bổ sung một số điều của nghị định số 72/2013/NĐ-CP ngày 15/7/2013 của Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng), gồm: Họ và tên; ngày, tháng, năm, sinh; số chứng minh nhân dân/thẻ căn cước công dân/hộ chiếu, ngày cấp, nơi cấp; số điện thoại và địa chỉ thư điện tử (nếu có). Trong trường hợp người sử dụng Internet dưới 14 tuổi và chưa có chứng minh nhân dân/thẻ căn cước công dân/hộ chiếu, người dám hộ hợp pháp quyết định việc đăng ký thông tin cá nhân của người dám hộ theo quy định tại điểm này để thể hiện sự cho phép và chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc đăng ký đó.

Thậm chí, dưới hình thức khác, nhiều trang MXH còn cho phép người sử dụng đăng ký thành viên thông qua tài khoản facebook, google; cho phép người sử dụng dưới 14 tuổi đăng ký thành viên nhưng không có sự giám hộ hợp pháp của người lớn.

Để đảm bảo điều kiện về quản lý thông tin, tại Điểm b, Khoản 2, Điều 23d Nghị định số 27/2018/NĐ-CP ngày 01/3/2018 của Chính phủ cũng quy định: Bảo đảm người sử dụng phải đồng ý thỏa thuận sử dụng dịch vụ MXH bằng phương thức trực tuyến thì mới có thể sử dụng được các dịch vụ, tiện ích của MXH. Qua công tác quản lý nhà nước cho thấy, một số trang MXH vẫn lơ là, chủ quan để xảy ra sai phạm này.

MXH đang dần trở thành một trong những kênh thông tin quan trọng, được cập nhật nhanh, đa dạng, phong phú; lan truyền mạnh. Tuy nhiên, những mặt trái của MXH cũng không khó để nhận diện. Đó là, thông tin hỗn tạp, giả mạo, chưa được kiểm chứng và sai sự thật. Nhiều cá nhân, tổ chức, đặc biệt là các phần tử xấu thường lợi dụng MXH để nói xấu, bôi nhọ, tung tin thất thiệt gây ảnh hưởng đến nhiều cá nhân, tổ chức và đặc biệt tác động tiêu cực đến dư luận xã hội.

Thời gian qua, cơ quan quản lý nhà nước đã và đang tích cực vào cuộc để xử lý nghiêm các trường hợp sai phạm về nội dung thông tin trên các trang MXH. Tháng 6/2020, cơ quan quản lý nhà nước cũng đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH Thật Vi Diệu do có hành vi chủ động lưu trữ, truyền đưa nội dung thông tin không phù hợp với lợi ích đất nước trên trang MXH tại tên miền voz.vn, quy định tại Điểm đ, Khoản 3, Điều 100 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP ngày 03/02/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử.

Mặc dù có một số loại sai phạm không phổ biến, song vẫn xuất hiện rải rác trên một số trang MXH, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác quản lý nhà nước đối với MXH. Đơn cử như các hành vi: Không cung cấp thông tin cá nhân hoặc thông tin riêng của người sử dụng trên MXH có liên quan đến hoạt động vi phạm pháp luật theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Không thực hiện đúng chế độ báo cáo theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Không hợp tác, phối hợp điều tra các hành vi vi phạm pháp luật xảy ra trong quá trình truyền đưa hoặc lưu trữ thông tin số của tổ chức, cá nhân theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Thu thập, xử lý và sử dụng thông tin của tổ chức, cá nhân khác mà không được sự đồng ý hoặc sai mục đích theo quy định của pháp luật.

Tính từ đầu năm đến nay, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông đã tiến hành xử phạt vi phạm hành chính đối với 06 tổ chức, doanh nghiệp do có các hành vi vi phạm trong hoạt động thiết lập MXH, với tổng số tiền xử phạt 105 triệu.

Để bảo đảm việc hoạt động cung cấp nội dung thông tin trên mạng tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật hiện hành, thời gian tới, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm đối với những hành vi vi phạm trong lĩnh vực thông tin điện tử, đặc biệt là hoạt động thiết lập MXH để đảm bảo tính răn đe và nghiêm minh của pháp luật.